گاهی ممکن است سؤال شود که:« آیا انسان می‌شود از وصیت خود برگردد ؟»

جواب:

۱- بله اگر انسان از وصیت خود برگردد مثلاً بگوید ثلث مالش را به کسی بدهد بعد بگوید به او ندهند وصیت اول باطل می‌شود.

و گاهی ممکن است قیّمی برای بچه های خود معین کند بعد دیگری را بجای او قیم کند ، در این حالت وصیت اول باطل میشود.

.

.

.

۲-عملاً کاری می کند که معلوم می شود از وصیت خود برگشته.

مثال: خانه ای را وصیت می کند به کسی بدهند و بعد با توجه به وصیتش خانه را می فروشد یا کسی را وکیل می کند که بفروشد.

در اینجا هم وصیت باطل می شود.

۱-نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار خود نذر کند (بنا براین نذر غیر بالغ و دیوانه)وکسی که او را مجبور کرده اند یا بواسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر کرده صحیح نیست.

.

.

۲-نذر زن بی اجازه شوهرش باطل است (گرچه از مال خودش بخواهد نذر کند بله می‌تواند بدون اینکه نذر کند از اموال خودش کارهای خیر انجام دهد به فقرا‌‌ء و ارحام خود کمک کند یا بناهای خیریه بسازد یا به هیئت ها و مساجد و حسینیه ها کمک کند و شوهرش نمی‌تواند جلوگیری کند)

.

.

۳-اگر خانمی با اجازه شوهر نذر کند شوهرش نمی‌تواند نذر او را به هم بزند.

.

.

۴-آیا در نذر فرزند اجازه پدر و مادر لازم است؟

.

جواب: اگر فرزند نذر شرعی صحیح انجام داد گرچه بدون اجازه پدر باشد نذرش صحیح است و باید عمل کند و اگر عمداً مخالفت کند کفاره دارد مگر اینکه پدر و مادر مانع عمل فرزند برای نذر بشوند که در این صورت نذر منحل می‌شود و کفاره هم ندارد.

رساله امام: نذر آن است که انسان ملزم شود(بر خود واجب کند) که کار خیری را بخاطر خدا بجا آورد یا کاری را که انجام ندادن آن بهتر است برای خدا ترک کند..

.

.

نذر چند قسم است

۱- نذر شُکر مثلاً می گوییم اگر بیماریم خوب شد فلان کار خیر را انجام می‌دهیم.

.

.

۲-نذر زجر مثلاً می‌گوییم اگر نماز صبح من قضا شد یا دروغ گفتم یا غیبت کردم فلان کار خیر را انجام می‌دهم.

.

.

۳-نذر مطلق که هیچ شرطی ندارد مثلاً می‌گوید برای خدا نذر میکنم نماز شب بخوانم یا صدقه دهم ، و هر سه نذر صحیح است.

امر به معروف مراتبی دارد که باید به ترتیب بین آنها مراعات شود.

.

.

۱- مرتبه اول:این است که طوری با او رفتار شود که بفهمد بخاطر گناهی است که او انجام می دهد مثلاً از او روی برگرداند یا با چهره عبوس برخورد کند یا ترک معاشرت و رفاقت کند که اگر با این امور او دیگر معصیت را ترک و تکرار نمی کند،باید به همین مقدار اکتفا کرد و نوبت به مراتب دیگر نمی رسد.

.

.

۲-مرتبه دوم:امر و نهی به زبان است که بر همه مردم از زن و مرد لازم است این مرتبه را انجام دهند.

سکوت و بی تفاوتی در صورتیکه شرائط امرو نهی موجود است ، گناه است.ترک امرو نهی خودش گناه است البته با زبان خوش و مراعاط شرائط امرو نهی کنند.

.

.

۳-مرتبه سوم:توسل به زور است که اگر بداند یا اطمینان داشته باشد که شخص ترک منکر نمی کند یا واجب را به جای نمی‌آورد مگر با به کار بستن زور ، واجب است.

(ولی الف:باید از مقدار لازم تجاوز نکند

ب:اگر لازمه این کار درگیری و زدوخورد است در نظام جمهوری اسلامی باید به نیروی انتظامی واگذار کرد یا به آن ها اطلاع دهند.)

امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر با شرایطی که دارد از واجبات است و ترک آن از گناهان است.(۲۷۸۶رساله امام از رساله راجع)

۱- اگر برپایی معروف و جلوگیری از منکر متوقف بر اجتماع جمعی از افراد مکلف باشد واجب است اجتماع کنند.«یعنی گاهی گفتن یک نفر اثر ندارد ، عده ای باید با هم جمع شوند و بگویند لازم است جمع شوند »

۲- اگر بعضی امر و نهی کنند و مؤثر نشود و بعضی افراد دیگر احتمال بدهند که امر یا نهی  آنها اثر دارد، واجب است امرونهی کنند(مثلاً گاهی فردی عادی حرفش اثر ندارد ولی یک مدیر،کارفرما،استاد،روحانی حرفش اثر دارد) (۲۷۸۸رساله امام از رساله راجع)

عاق والدین

۱- اگر پدر و مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند چون اطاعت پدر و مادر واجب است (در صورتی که ترک جماعت سبب اذیت پدر و مادر شود) نماز جماعت واجب می شود. (م رساله امام ۱۴۰۶)

سفری که واجب نیست اگر سبب اذیت پدر و مادر باشد حرام است.(مثلاً فرزندی می خواهد سفر تفریحی یا زیارتی مستحب برود) و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگیرد. (م رساله امام ۱۲۹۵)

عاق والدین

سوال ۱: آیا فرزند می تواند از پدر مادر خود در مورد تهیه آتش قلیان و تریاک اطاعت نکند؟ جواب: بله (استفتاء فاضل ج ۱ ص ۵۸۷)

سوال ۲: فرزند علاقه دارد در حوزه علمیه وارد شود و از طلاب حوزه شود و پدر ومادر مخالفت می کنند.آیا اطاعت از پدر لازم است؟

جواب: در شرایط فعلی که نیاز به روحانی متعهد زیاد است اجازه پدر لازم نیست گرچه بهتر است (استفتاء فاضل ج ۱ ص ۲۲۴۶)

سوال ۳: وظیفه فرزند در مقابل پدر و مادری که خمس و زکات نمی دهند چیست؟

جواب: با زبان نرم و مراعات احترام امر به معروف و نهی از منکر نمایند.

(استفتاء رهبر  ص ۱۰۶۹و۱۰۷۰)

عاق والدین

استثناء دوم

سوال ۱: آیا پدر و مادر حق دارند فرزند خود را مجبور کنندکه با شخص خاصی ازدواج کند؟

جواب ۱: خیر(رساله دانشجویی ص ۲۲۰)

در این صورت فرزند عاق والدین نمی شود.

استثناء سوم

سوال ۲: آیا اطاعت فرزند از پدر و مادر در مثلاً طلاق دادن زن لازم است؟

جواب۲:خیر(استفتاء فاضل ج ۱ ص ۵۸۷)

سوال۳:اگر پدر و مادر به فرزند خود حکم کند که وصیتی بر ضرر زن خود انجام دهد آیا لازم است اجرا کند؟

جواب۳:خیر(همان)

سوال۴: اگر پدر بزرگ مثلاً اسمی برای نوه خود انتخاب کند آیا می توان بعد فوت او اسم را عوض کرد؟

جواب۴: بله(همان)

عاق والدین

یکی از گناهان کبیره عاق والدین شدن است. یعنی انسان اسباب اذیت پدر و مادر خود را فراهم کند به صورتی که آن ها از انسان ناراضی باشند چنین افرادی باید بدانند که طبق آیات و روایات از خدا دور هستند نه در دنیا و نه در آخرت خیر نمی بینند و باید توبه کنند. در روایتی آمده بوی بهشت از پانصد سال راه به مشام انسان می رسد و عاق والدین ، بوی بهشت را استشمام نمی کند. البته اطاعت پدر و مادر چند استثناء دارد.

استثناء اول

در جائی است که دستور به گناه و معصیت ندهند.

مثلاْ می گویند: من راضی نیستم نماز و روزه بجا آوری یا حجاب داشته باشی یا می گوید باید در عروسی اُرکست دعوت کنی، ترانه بگذاری. در این گونه موارد اطاعت حرام است.

یکی از گناهان کبیره شراب خواری است(1)، و اگر کسی آن را حلال بداند و توجه داشته باشد که لازمه حلال داشتن تکذیب خداوند وپیغمبر است، چنین شخصی کافر است(رساله امام م 2633) و در روایات آمده شراب ریشه بدی ها است و سبب می شود روح ایمان و خداشناسی از بدن او بیرون رود و خداوند و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت می کنند و در قیامت رو سیاه است و فریاد تشنگی او بلند است در شراب خواری فرقی نمی کند کم بخورد یا زیاد حتی به اندازه سر سوزن - فرقی نمی کند مست بشود یا نشود، فرقی نمی کند در عروسی باشد و یک شب باشد یا ادامه دهد و راهش توبه و دوری از رفیق بد و محیط بد است.

-------------------

1- مکاتب مرحوم شیخ انصاری

یکی از گناهان غصب است« یعنی تصرف بدون اجازه در اموال مردم» که در روایات از گناهان کبیره شمرده شده است(مکاتب مرحوم شیخ انصاری) غصب اقسامی دارد:

۱- غصب از افراد چه فامیل باشند چه نباشند،مثل دزدی ‍پدر از مال فرزند یا بلعکس.

۲- دزدی از بیت المال یا امور وقفی

در دزدی فرقی نیست کم باشد یا زیاد، یک ریال باشد یا چند میلیارد، در دزدی فرقی نیست که پول باشد جنس بعضی افراد، گاهی از مصالح همسایه دزدی می کنند ولو به اندازه یک آجر یا یک مشت شن وماسه و سیمان ، و راه جبران آن است که توبه کند و اموال را به صاحبش برگرداند.