چه دلایلی باعث شد که حضرت امام حسن مجتبی(ع)، صلح دربرابر حکومت ظالم اموی را بپذیرد؟

در زمان امام حسن(ع) به دلیل جریان‌های زیادی که در زمان امیرالمؤمنین پیش آمد و از همه بالاتر، آن حالت سست عنصری که اصحاب امام حسن(ع) به خرج دادند، اگر امام حسن(ع) مقاومت می کرد کشته می شد؛ ولی نه کشته شدن شرافتمندانه و افتخار آمیز، آن گونه که حسین بن علی(ع) کشته شد.حسین بن علی با ۷۲ نفر کشته شد؛ یک شهادت آبرومندانه و در یک وضع و شرایط خاص که دارد اسلام را آبیاری می‌ کند.

در زمان امام حسن(ع)، یک حالت رخوت، سستی و خستگی در شیعیان پیدا شده بود که اگر این کار(مقاومت درمقابل معاویه) ادامه پیدا می‌کرد، یک وقت خبردار می‌شدند که حضرت را دست بسته تحویل معاویه داده‌اند. هنوز صابون معاویه وبنی امیه درست به جامه مردم نخورده بود. بیست سال حکومت کرد، مغیرة بن شعبه و زیادبن ابیه به جان مردم افتادند، آن وقت مردم فهمیدن که اشتباه کردند که در زمان حضرت علی(ع) دعوت او را لبیک نگفتند و اشتباه کردند که امام حسن(ع) را تحویل معاویه دادند. لذا بعدها(بعد از حادثه کربلا) عده‌ای پیدا شدند و توابین را به وجود آوردند؛ همان‌ها بودند که دور مختار را گرفتند.

این امر یعنی آگاه شدن مردم از ماهیت حکومت اموی، از عواملی بود که شرایط را برای قیام امام حسین(ع) مساعد می‌کرد.

گذشته از این، وضع یزید با معاویه فرق می‌کرد. معاویه در لباس نفاق کار می‌کرد، یزید در لباس کفر. معاویه حداقل روی کارهایش سرپوش می‌گذاشت؛ علناً شراب نمی‌خورد، علناً سگ بازی نمی‌کرد وصورت ظاهر را حفظ می‌کرد؛ ولی یزید جوانی بود دیوانه و پرده در که حساب موقعیت خودش را نمی‌کرد که هر چه هست؛ بالاخره مردم او را خلیفه پیغمبر می‌دانند. این قدر شراب می‌خورد تا مست می‌شد و در حضور جمعیت، به پیغمبر(ص) ناسزا می‌گفت.

واقعاً اگر قضایای کربلا نبود و امام حسین(ع) قیام نمی‌کرد، وسبب نمی‌شد که یزید از بین برود و او همان بیست سالی را که معاویه خلیفه بود، خلافت می‌کرد، اصلاً حوزه اسلام منقرض می‌شد.

پس شرایط زمان خیلی فرق می‌کند. بنابراین امام حسن(ع) همان برنامه را اجرا کرد که امام حسین(ع) اجرا کرد وامام حسین(ع) همان برنامه را اجرا کرد که امام حسن(ع) اجرا کرد؛ فقط شکل کارشان باهم فرق داشت.۱

------------------------------------------

۱- اسلام و مقتضیات زمان،ج ۱، صص۲۲۶-۲۲۷

۲- ۱۱۰ سوال از استاد مطهری(تدوین مجید باقری)، سوال ۶۵،ص۱۳۲