با توجه به تأثیر روزی حرام در تربیت فرزند، چرا این تأثیر منفی را در حضرت موسی نمی‌بینیم؟!

این پرسش در چند محور پاسخ داده شده است.

اولا: بی تردید نحوه راهیابی موسی به خانه فرعون و پی آمدهای بعدی آن جریان جزء مسایل شگفت انگیز و معجزه آساست.در قرآن می‌فرماید: (وَ حَرَّمْنا عَلَیْهِ الْمَراضِعَ مِنْ قَبْلُ) یعنی ما پیش‌تر، زنان شیر دهنده را (در هنگام آورده شدن به قصر فرعون) به او (تکوینا) تحریم کردیم.طبیعی است که نوزاد شیرخوار چند ساعت که می‌گذرد گرسنه می‌شود، گریه می‌کند و باید دایه برای او جستجو کرد، اما عجیب این که پستان هیچ دایه‌ای را نمی‌گیرد. این همان تحریم تکوینی الهی بود که همه دایه‌ها را بر او حرام کرده بود.

ظر بعضی بر آن است که این تحریم تکوینی شیرهای دیگران، برای موسی به خاطر این بود که خدا نمی‌خواست از شیرهایی که آلوده به حرام، آلوده به اموال دزدی و جنایت و رشوه و غصب حقوق دیگران است و یا دست‌کم موجب انتقال بیماری‌ها و یا خصلت‌های پست شخصیتی و اخلاقی است، این پیامبر پاک بنوشد؛ او باید از شیر پاکی هم چون شیرمادرش تغذیه کند.

می توان گفت که همان طوری که در زمان شیرخوارگی، خداوند زمینه‌ای فراهم ساخت تا موسی از شیر حلال مادرش تغذیه کند و آیات قرآن به روشنی این مسئله را مطرح کرده، بعید نیست که به نحوی، زمینه‌ای فراهم شده باشد که تا مدت زمانی که در نزد آسیه بوده یا به دست مادرش سپرده شده نیز از طریقی که برای ما مشخص نیست به گونه‌ای، غذای حلال برای او فراهم شده باشد.

ثانیا: زندگی حضرت موسی و یوسف علیهما السلام در دربار فرعون‌ها و خوردن از اموال آنان، می‌تواند مشمول قانون اضطرار ‌شود. در این حالت و برای حفظ جان، می‌توان از مالی که در شرایط عادی حرام است، به اندازه رفع حاحت استفاده کرد و در حقیقت این اندازه از آن اموال، بر فرد حلال خواهد بود. علاوه بر این، نمی توان با ضرس قاطع گفت که تمامی اموال فرعونیان حرام اندر حرام بوده است. چه بسا آن‌ها اموالی هم از خود داشته‌اند که این دو پیامبر از آن اموال می‌خورده‌اند.

ثالثا: با یک نگاه توحیدی به هستی و زندگی، خداوند مالک حقیقی و مؤثر حقیقی و اصیل در عالم است. همه اموال و دارایی‌ها از آن خداست و ولی خدا می‌تواند با اذن او در هر مالی تصرف کند، هرچند اولیای الاهی تا حد ممکن و برای آن که رفتارشان دست‌آویز فرصت طلبان نشود و سودجویان با دستاویز قرار دادن آن، رفتارهای ظالمانه خود را توجیه کنند، همواره از چنین کاری دوری می‌جسته‌اند.

مطلب دیگر آن است که گذشته از جریان موسی و یوسف ـ علیهما السلام ـ برای برخی از ائمه ـ علیهم السلام ـ مثل حضرت امام هشتم نیز گاهی پیش می‌آمده است که در دربار مأمون چیزی بخورد و یا تصرف نماید و یا جریان کاروان کربلا به خصوص امام سجاد ـ علیه السلام ـ که مدتی در شام بودند و بدیهی است که غذای آن‌ها را دستگاه بنی‌امیه و یزید تأمین می‌کردند. و موارد مشابه دیگر.
آیا این گونه موارد چگونه حلال می‌شود؟ جریان حضرت موسی و یوسف علیهما السلام نیز از آن قاعده بیرون نیست. از آنجا که تصرف ائمه ـ علیهم السلام ـ در اموال خلفای جور و سلاطین جور جایز است و در واقع آنچه حاکمان جور در اختیار دارند، نوعاً تعلق به امام معصوم ـ علیه السلام ـ دارد و آن‌ها به ناحق تصاحب کرده بوده‌اند، لذا تصرف امام در اموال آن‌ها نه تنها جائز بلکه حق مسلم ایشان است و برای امام تصرف در اموال آن‌ها هیچ گونه محذوری ندارد. ممکن است جریان تصرف حضرت موسی و یوسف ـ علیه السلام ـ نیز از این طریق کاملاً قابل توجیه باشد، زیرا آن‌ها نیز در واقع در اموال مربوط به خود تصرف کرده‌اند و تصرف آن‌ها در آن اموال برایشان محذوری شرعی نداشته است.

برای مطالعه بیش‌تر:
1. مجلسی، بحارالانوار، ج 49، نشر داراحیاء التراث العربی، بیروت. 1403 ق.
2. ناصر مکارم، تفسیر نمونه. ج 9، ص 292 تا 400، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1369 ش.
3. فلسفی، محمدتقی، گفتار فلسفی کودک از نظر وراثت و تربیت نشر هیئت نشر فرهنگ اسلامی تهران، بی تا.